Afazja to zaburzenie mowy, które powstaje w wyniku uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego. Objawia się utratą zdolności mowy, jej rozumienia lub wyłącznie umiejętności trafnego nazywania przedmiotów, zjawisk, stanów itp. Warto przy tym pamiętać, że afazję można stwierdzić w przypadku zaburzeń mowy, które nie są spowodowane niesprawnością aparatu mowy czy problemami ze słuchem.
Schorzenie występuje zarówno u dzieci, jak i dorosłych. W tym artykule jednak skupimy się przede wszystkim na afazji u najmłodszych pacjentów.
Przyczyny afazji dziecięcej
Afazję u dzieci można zauważyć już w 2. i 3. roku życia jako brak postępów w nauce mówienia. Chociaż naukowcy wciąż badają to schorzenie, jego przyczyny nadal nie do końca są poznane. Z dużym prawdopodobieństwem wynika ono przede wszystkim z takich problemów jak m.in.:
- niewłaściwe wykształcenie części mózgu odpowiadających za mowę
- uszkodzenie struktur mózgu
- wady wrodzone budowy mózgu
- uszkodzenia mózgu w okresie płodowym, podczas porodu lub w okresie noworodkowym
- infekcje mózgu
Dziedziną zajmującą się diagnozowaniem i terapią osób z dysfunkcjami ośrodkowego układu nerwowego jest neurologopedia. Dzieci objęte schorzeniem podlegają kompleksowej terapii w poradni neurologopedii i logopedii.
Różne rodzaje afazji
Wyróżniamy trzy rodzaje afazji. Wszystkie te odmiany wynikają z uszkodzeń ośrodkowego układu nerwowego, jednak mogą ujawnić się poprzez nieco inne objawy.
- Afazja ruchowa. Chory rozumie mowę, jednak nie jest w stanie w prawidłowy sposób wyartykułować dźwięków. W skrajnym przypadku chory może rozumieć mowę, ale nie jest w stanie zupełnie mówić (afazja Broki). Pojawiają się zaburzenia płynności mowy, brak umiejętności powtarzania, zastępowanie głosek lub wyrazów innymi, stosowanie nieprawidłowych gramatycznie form, problemy z artykulacją. Chory traci zdolność zdolności pisania i czytania, co również może przekładać się na nieumiejętność porozumiewania się z innymi.
- Afazja czuciowa. Chory może mówić, ale nie jest w stanie zrozumieć mowy ani swojej, ani innych osób. Traci też zdolność czytania i pisania. Bardzo charakterystyczne dla osób z tym schorzeniem jest to, że są w stanie mówić płynnie (chociaż ich wypowiedzi często są pozbawione sensu), jednak nie potrafią powtórzyć usłyszanych wyrazów czy głosek. Chory bardzo często zniekształca słowa, mówi niegramatycznie i nielogicznie, używa słów niezgodnych z kontekstem itd.
- Afazja amnestyczna. Chory ma problemy z prawidłowym nazywaniem przedmiotów, zjawisk i stanów, chociaż jest w stanie je opisać. Ten rodzaj afazji jest najtrudniejszy do zdiagnozowania u dzieci, gdyż w początkowej fazie nauki mówienia nieumiejętność stosowania właściwego nazewnictwa jest brana jako nieudane próby w naturalnym procesie kształtowania mowy. Niemniej najczęściej dzieci objęte tym schorzeniem zaczynają mówić bardzo późno, niekiedy nawet po 8. roku życia. Dodatkowo pojawiają się problemy z wypowiadaniem słów i powtarzaniem, szybkie zapominanie wyrazów i częste ich zniekształcanie, trudności z wypowiadaniem dłuższych słów niż dwusylabowe, ubogie słownictwo, częste dzielenie słów na sylaby, długie przerwy między wypowiedziami itp.
Co ważne, wszystkie trzy rodzaje afazji mogą występować łącznie (afazja mieszana).
